Sunstartv
ବିଶ୍ବ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥ ଯାତ୍ରା ବିଷୟରେ କିଏ ଅବା ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଓଡିଶାର ଆରାଧ୍ୟ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି। ଏହି ଯାତ୍ରା ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ | ଏହି ବର୍ଷ ଏହା ଜୁନ୍ ୭ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବ | ରଥଯାତ୍ରାକୁ ଏକ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ବାସ ଅଛି ଯେ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥ ଟାଣୁଥିବା ଭକ୍ତମାନେ ପରିତ୍ରାଣ ପାଆନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ରଥ ଯାତ୍ରା ପରେ ଏହି ରଥ ସହ କ’ଣ ହୁଏ? ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା |
ଜଗତର ନାଥ ସେ ଜଗନ୍ନାଥ । ସେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଅବତାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ରଥ ଯାତ୍ରା ଦିନ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ ତାଙ୍କ ବଡ଼ ଭାଇ ବଳଭଦ୍ର ଏବଂ ସାନ ଭଉଣୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ସହ ତିନିଟି ରଥରେ ଆସି ସହର ପରିଭ୍ରମଣ କରନ୍ତି। ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହା ପାଇଁ ତିନୋଟି ପାଇଁ ନୂଆ ରଥ ତିଆରି କରାଯାଏ |
ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ, ବଳଭଦ୍ର ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ରଥ ନିମ୍ ଏବଂ ଅସନ ଗଛର କାଠରୁ ନିର୍ମିତ | ଏହି ଗଛଗୁଡିକ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କମିଟି ଦ୍ବାରା ମଧ୍ୟ ମନୋନୀତ ହୋଇଥାଏ ଯାହାକି ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର କମିଟି ଦ୍ବାରା ଗଠିତ | ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ସୁସ୍ଥ ଏବଂ ଶୁଭ ନିମ୍ ଗଛଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନିବା | ବିଶେଷ କଥା ହେଉଛି ରଥ ତିଆରିରେ ଲୁହା, କଣ୍ଟା କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଧାତୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ | ପ୍ରତିବର୍ଷ କେବଳ କିଛି ପରିବାରର ସଦସ୍ୟମାନେ ରଥ ନିର୍ମାଣ କରନ୍ତି | ଏହି ଲୋକମାନେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କୌଣସି ଆଧୁନିକ ଯନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ନାହିଁ | ଏହି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ତାଲିମ ମଧ୍ୟ ପାଇନାହାଁନ୍ତି | ଏହି ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଆଧାର କରି ପ୍ରତିବର୍ଷ ସଠିକ୍, ଉଚ୍ଚ ଏବଂ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ରଥ ତିଆରି କରନ୍ତି |
ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ନନ୍ଦିଘୋଷ ରଥର ଉଚ୍ଚତା ତେତିଶହାତ ପାଞ୍ଚ ଆଙ୍ଗୁଳି । ଏହି ରଥ ନିର୍ମାଣ ନିମିତ୍ତ ଆଠଶହ ବତିଶ ଖଣ୍ଡ କାଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇ ଥାଏ । ତଦନୁଯାୟୀ ବିଶ୍ୱକର୍ମା ନନ୍ଦିଘୋଷ ରଥର ବିଭିନ୍ନ ଆଂଶକୁ ଆଧାର କରି ଆଠଶହ ବତିଶଖଣ୍ଡ କାଷ୍ଠ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାନ୍ତି । ଶ୍ରୀବଳଭଦ୍ରଙ୍କ ରଥର ନାମ ତାଳଧ୍ୱଜ । ଏହାର ଉଚ୍ଚତା ବତିଶି ହାତ ଦଶ ଆଙ୍ଗୁଳି କରାଯାଏ । ସାତଶହ ତେଷଠି ଖଣ୍ଡ କାଠରେ ଏହି ରଥ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ରଥ ନିମିତ୍ତ ଚଉଦଟି ଚକ ନିର୍ମିତ ହୁଏ ଏବଂ ପ୍ରତେକ ଚକରେ ଚଉଦଟି ଲେଖାଏଁ ଅର ସଂଯୁକ୍ତ କରାଯାଏ । ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ରଥର ନାମ ଦେବଦଳନ । ଏହି ରଥ ତିରିଶ ହାତ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ନିର୍ମାଣ କରାଯIଏ I ସାତଶହ ଏଗାର ଖଣ୍ଡ କାଠରେ ନିର୍ମିତ ଏହି ରଥ ନିମିତ୍ତ ବାରଗୋଟି ଚକ ନିର୍ମିତ ହୁଏ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚକରେ ବାରଗୋଟି ଲେଖାଏଁ ଅର ସଂଯୁକ୍ତ ହୁଏ ।
ଯାତ୍ରା ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ରଥର କିଛି ଅଂଶ ଅଲଗା କରାଯାଇଥାଏ | ଖବର ଅନୁଯାୟୀ, ରଥର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶ ନିଲାମ ହୋଇଥାଏ। ଏହାର ଅଂଶଗୁଡିକର ବିବରଣୀ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ୱେବସାଇଟରେ ଦିଆଯାଇଛି | ରଥର ଚକ ସବୁଠାରୁ ମହଙ୍ଗା ଅଂଶ, ଯାହାର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ମୂଲ୍ୟ ୫୦ହଜାର ଟଙ୍କା | ରଥର କିଛି ଅଂଶ କିଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଆବେଦନ କରିବାକୁ ପଡିବ | ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯିଏ ସେମାନଙ୍କୁ ଗ୍ରହଣ କରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଭୁଲ୍ ଉପାୟରେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ ନାହିଁ| ମନ୍ଦିର ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଚକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଂଶକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା କ୍ରେତାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ବ।
ନିଲାମ ବ୍ୟତୀତ ରଥର ଅବଶିଷ୍ଟ କାଠ ମନ୍ଦିର ରୋଷେଇ ଘରକୁ ପଠାଯାଏ | ସେଠାରେ ସେମାନେ ଦେବତାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସାଦ ରାନ୍ଧିବା ପାଇଁ ଇନ୍ଧନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ | ଏହି ପ୍ରସାଦ ପ୍ରତିଦିନ ପ୍ରାୟ ୧ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତଙ୍କୁ ଦିଆଯାଏ | ଯେଉଁ ରୋଷେଇରେ ଏହି ପ୍ରସାଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ | ପୁରୀରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରିବା ପାଇଁ ଏଠାରେ ପ୍ରତିଦିନ ୫୬ ପ୍ରକାରର ନୈବେଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ|
